Fù ben accoltu da u duca chì si serebbi cunvertitu vulenteri, ma ci era un impedimentu: si era maritatu cù a moglia di u fratellu cum'è Erode in i tempi. Allora, Chilianu andò in Roma à cunsultà u papa. E' u papa disse chì, prima di esse battizatu, u duca devia rinnegà a moglia. Ellu ùn dumandava chè megliu chì a donna era gattiva è ùn li piacia più.
Ma ella tenia à u maritu. Un ghjornu chì u duca era in viaghju, fece tumbà à Chilianu è i so cumpagni. Sò stati interrati in una fossa prufonda cù tutti l'ornamenti è i vasi sacri. Era l'annu 689.
Quand'ellu ghjunse u duca, a moglia li disse ch'elli si ne eranu andati. E' cusì a Baviera restò pagana. Hè stata cristianizata una cinquantina d'anni dopu da San Bonifaziu.
Etimolugia : forse da l'irlandese "Koulman" forma brettona di Colombanu.
Nomi: Chilianu, Coloman, Kalman, Kilian, Killian, Liliane
A' 12 anni era digià una giuvanotta grande è bella. U 5 lugliu 1902, un vicinu, un certu Lisandru, chì a vulia per forza, entre in scemità è li mena quattordeci spinzunate. Marietta more u lindumane à l'uspidale di Nettuno, perdunendu à l'assassinu.
Lisandru passerà 27 anni in prigiò. In u 1910, face un sonniu, vede à Marietta in un giardinu, mezu à i gigli è purghjenduli un fiore. Da issu ghjornu, si cunverte è diventa un mudellu di prigiuneru. Dicennove anni dopu, hè aggraziatu. A' u mese di dicembre di u 1937, và à truvà a mamma di Marietta, è quella li dice: "Postu chì Marietta ti hà perdunatu, eiu dinù ti perdongu".
Quandu, in u 1947, Marietta hè stata beatificata, à a cirimonia ci era a mamma è, accantu, l'assassinu pentitu.
Prutezzione: giuvanotte.
A' 12 anni, l'anu maritata cù Diunisu, bon amministratore è puetu chì, ottu anni dopu, serà rè di u Portugallu, è regnerà trentasei anni. Anu avutu dui figlioli: una femina, Custanzia, chì ghjè stata regina di a Castiglia, è un maschju, Alfonsu, chì hà pigliatu a seguita di u babbu.
Diunisu era dunnaiu è hà avutu ùn sò quantu bastardi chì Lisabetta allevava cum'è i so figlioli. Ella si cuntentava di l'amore di Diu.
U so maritu, Lisabetta l'aiutava quand'ellu avia bisognu d'ella, u cunsigliava è vulia chì a ghjente u tenghi caru.
Quandu Diunisu hè mortu, Lisabetta avia 54 anni. Si hè ritirata in Coimbra, cù e sore di Santa Chjara, cum'è Terziaria di San Francescu.
A' 65 anni, andò in Estremozu per fà chì u figliolu, Alfonsu, è u ghjeneru, Ferdinandu u Castigliese, si contrinu. Custì si ammalò è morse u 4 lugliu 1336. In puntu di morte, disse à a nora chì a curava: "Fate pusà issa bella donna vestuta di biancu". Era a Madonna chì venia à circalla.
Etimolugia: da l'ebreu "elischeba" (Diu hè u mio ghjuramentu).
Nomi: Babetta, Babette, Belita, Bella, Belle, Bess, Bessie, Beth, Betsey, Betsy, Bette, Bettina, Betty, Ealasaid, Eilis, Elisa, Elisabeth, Elisabethus, Elisabetta, Elisabetta, Elise, Elisée, Eliseo, Elisha, Eliza, Elizabete, Elizabeth, Elsa, Elsbeth, Else, Elsebein, Elseline, Elsie, Elsje, Elslin, Elspeth, Erzsébet, Erzsike, Ielissaveta, Ilsabe, Ilse, Ilsebey, Isa, Isabeau, Isabelle, Libby, Liesgen, Lillah, Lillibet, Lily, Lisa, Lisabetta, Lisbeth, Lise, Liselotte, Lisette, Lison, Lissounia, Lizbeth, Lizon, Lysje, Risabetta, Tetsy, Ysabel.
Paesi è cità: Coimbra, Estremoz, Saragozza.
Fiurenzu passa per esse statu u primu vescu di a tribù di i Cadurci, l'attuale cità di Cahors, in u dipartimentu di u Lot.
Etimolugia: da u lat. "florens" (in fiore). U nome era assai in usu in a Roma antica per via di e Floralie, isse feste in l'onore di Flora chì ghjera a mamma di u Veranu.
Nomi: Fiora, Fiurenza, Fiurenzu, Fiurinda, Fleur, Fleurance, Flor, Flora, Flore, Florence, Florenceau, Florencia, Florenciano, Florencio, Florens, Florent, Florentia, Florentin, Florentina, Florentine, Florentius, Florenty, Florenz, Florian, Floriane, Florinde, Florine, Flossie, Flurinda, Poncha.
Sò stati scapati nantu à a via Aurelia versu l'annu 67.
A' u seculu quartu, i Rumani l'anu fattu una chjesa è, à u principiu di u seculu nove, u papa Pasquale Primu fece purtà e so osse in a basilica di San Petru.
Etimolugia, casate è nomi : cf Martinu (13 aprile).
Prutezzione : Martinianu hè u santu patrone di i guardiani di prigiò.
Ottone, vescu di Bamberga, in a Baviera, hè dettu l'Apostulu di a Pomerania per via chì ne hà fattu un paese catolicu.
Era u cappellanu di Arrigu Quartu, l'imperatore alemanu venutu à Canossa, u castellu di Mattilda di Toscana, à dumandà perdonu à u papa (ghjè tandu chì u papa è Mattilda almanacconu di dà a Corsica à Pisa).
Dopu à a morte di Arrigu Quartu, Ottone hà cuntinuvatu à fà u cappellanu à u figliolu, Arrigu Quintu.
I dui imperatori tenianu assai à ellu malgradu i so rimproveri pè a pulitica di i dui omi contru à l'auturità di u papa.
Si pò dì chì Ottone hà avutu u meritu di truvà una suluzione à a famosa guerra di l'investiture duv'elli anu scumbattutu sei papa, cinque antipapa è dui imperatori d'Alemagna. Grazia à ellu è à a so teuria, chì i papa devianu guvernà cù a pasturale è l'imperatori cù a spada, hè statu signatu, in u 1122, u cuncurdatu di Worms.
Dopu à u cuncurdatu, chjamatu da u rè di Polonia, Ottone hè partutu à evangelizà a Pomerania. Avia tandu 74 anni. Hè mortu à 80 anni, allora chì si appruntava à parte per l'isula di Rughen, in u mare Balticu. Era u 30 ghjugnu 1139.
Etimolugia : da u germ. "odal" (patrimoniu).
Nomi : Attilie, Dille, Dilli, Od, Oda, Odde, Oddone, Odelia, Odelia, Odelin, Odelinda, Odell, Odella, Odet, Odette, Odilas, Odile, Odilia, Odilie, Odille, Odilo, Odilon, Odina, Odinette, Odita, Odon, Otào, Otelo, Otha, Othilia, Othilie, Oto, Othon, Oton, Otsje, Otske, Ott, Ottel, Ottelien, Ottilie, Otto, Otton, Ottone, Ottonia, Tilan, Tilli, Ud, Udel, Udo, Uta, Ute.
Paesi è cità: Bamberga, Pomerania, Camin.
U ghjornu di u so matrimoniu, si avvede ch'ellu hà a vucazione per fassi frate. A moglia, un a tocca è cerca di scunvincela di entre in un cunventu. Quella ùn accetta. Inseme, vanu à cunsultà u vescu di Remi chì rimanda a moglia in casa soia, scioglie u matrimoniu è si tene à Teoduricu. Li fece creà un munasteru nantu à u Monte d'Oru, vicinu à Remi, un munasteru chì hà esistitu sinu à u 1776.
A più grande gioia di Teoduricu fù quan'ellu hà vistu affaccà u babbu chì dumandava di cunvertesi è di fassi frate ancu ellu.
Contanu chì, un ghjornu, Teoduricu hà ricevutu a visita di u rè Teoduricu Primu, un figliolu di Clodoveu chì avia un ochju scempiatu. I medichi u li vulianu caccià, ma u rè ùn vulia esse guarciu. Dicia: "S'o perdu a medità di i mio ochji perdu dinù a medità di a mio auturità nantu à i mio guerrieri". Teoduricu tuccò l'ochju chì guarì.
Serebbi per via di issu miraculu chì, tutte e volte chì i rè di Francia andavanu in Reims à fassi cunsacrà, u lindumane facianu cullaziò in l'abbazia di u Monte d'Oru.
Etimolugia: da u germ. "Thorr" (nome di una divinità).
Nomi: Dederick, Derek, Deric, Derick, Derk, Derkie, Derrick, Deter, Didrik, Didrika, Diede, Diede, Diederica, Diederiek, Diederik, Diedrich, Diedrik, Dierich, Diet, Dieter, Dieto, Dietrich, Dirk, Dirkie, Drieca, Durk, Teodurica, Teoduricu, Theodo, Theodoric, Theodorico, Théry, Thiede, Thierry, Thiéry, Til, Tilemann, Till, Tjark.
Etimolugia : da u germanicu "athal" (nobile) è "wolf" (lupu).
Nomi : Adelphe, Adolf, Adolfu, Adolph, Adolphe, Adulf.
Marziale era un Rumanu, mandatu, forse versu a fine di u seculu terzu, per evangelizà a Gallia. Hè statu u primu vescu di una cità chì purtava u nome di l'imperatore Augustu, cità diventata, un seculu dopu, a capitale di a tribù di i Lemovici, è chì ghjè oghje a cità di Limoges, capilocu di u dipartimentu di a Haute-Vienne.
Di San Marziale ùn si sapia altru ma, à u seculu VIII, è po à u seculu XI, ci sò chì anu scrittu per crealli una legenda. Ne anu fattu u cuginu di San Petru. E' anu dettu chì ghjera ellu u zitellucciu chì Ghjesù mustrò à l'Apostuli per falli capì chì devianu fassi zitelli per pudè entre in Paradisu.
Anu contu dinù chì, quandu Marziale partì da Roma pè a Gallia, eranu trè. E', unu di i cumpagni essendusi mortu per istrada, Marziale l'hà risuscitatu tucchendulu cù u bastone di San Petru ch'ellu pussedia.
Etimolugia : da u lat. "martialis" (cunsacratu à u diu Marte).
Nomi : Mars, Marsal, Mart, Martial, Martialis, Martiane, Martien, Marziale.
Petru era natu in Betsaide di Palestina è si chjamava Simone Bar Iona, ma Ghjesù u chjamava Chefassu chì, in Ebreu, vole dì "petra", un cugnome simbulu di a fundazione di a religione catolica.
Hà evangelizatu à Ghjerusalemme è Antiocca di Siria. Si hè stabilitu in Roma è ghjè statu marturiatu, forse crucifissatu, versu l'annu 64, à l'epica di e persecuzioni di Nerone. Hè statu sepoltu à u Vaticanu duve, più tardi, l'imperatore Custantinu hà fattu a basilica di San Petru. Quandu, in l'annate 1940, 1950, anu fattu scavi sottu à a basilica, anu annunziatu chì a tomba di San Petru era stata ritrova.
Etimolugia : da u gr. "petros" (petra, scogliu).
Casate: Perelli, Peretti, Perez, Petrocchi, Petrucci, Pieri, Pierini, Pieroni, Pierotti, Pierraccini, Pierucci, Pietri, Pietrini...è altre cumposte.
In Corsica, in u 1881, Pietri era à l'ottesimu rangu di e casate, Peretti à u 34èsimu, Pieri à u 35èsimu. A' elle trè riprisentavanu quasi 12 per mille di e casate.
Nomi : Paitje, Pär, Peadair, Peadar, Pedrinha, Pedro, Peer, Pekka, Per, Perez, Perico, Perig, Perkje, Pernette, Pero, Perrette, Perrettu, Perrin, Perrine, Perrinette, Perinetta, Pertrinia, Peta, Petar, Pete, Peter, Peterina, Peteris, Peterus, Petey, Petia, Petie, Petoussia, Petra, Petrina, Petrinka, Petro, Petronella, Petronia, Petronilla, Pétronille, Petru, Petrus, Petrusa, Petschz, Petter, Petz, Pierig, Pierinu, Pierke, Piero, Pierone, Pierre, Pierretta, Pierrette, Pierrick, Pierrot, Piers, Pieru, Pierucciu, Piet, Pieter, Pietje, Pietro, Pietru, Pietsch, Pita, Piterke, Pitrah, Pitrick, Pitt, Polu, Protria, Protz.
In Corsica, in u 1881, Petru venia à u quartu rangu di i nomi maschili, dopu à Ghjuvanni, Antone è Francescu. Era quellu di 54 omi nantu à 1000. Pieretta venia à u quindecesimu rangu di i nomi feminili cù 9 nantu à 1000.
Paesi è cità : Petru è Paulu sò onurati inseme in Amburgu, Ancona, Baviera, Boemia, Bologna, Cologna, Fabriano, Faenza, Fano, Fiesole, Genuva, Inghilterra, Lilla, Lovaniu, Lucca, Monpellieri, Nantes, Napuli, Roma, Sicilia, Vannes, York.
Litteratura : BARIE J.M. "Peter Pan" (1904).
Paulu, ellu, hè natu in Tarse di Turchia, versu l'annu 5 o l'annu 10 dopu à Cristu. Era Ghjudeu, citatinu rumanu, è di cultura greca. Hà persecutatu i primi Cristiani è po hà scontru à Ghjesù in Siria, nantu à a strada di Damascu. E' Ghjesù l'hà cunvertitu.
Hè diventatu u teoricu di u Cristianisimu primitivu, annunziendu a risurezzione di Cristu, predichendu chì Ghjesù tenia caru à tutti, Ghjudei è Pagani, schjavi è omi liberi, omi è donne. Evangelizeghja a Palestina, Roma, a Spagna, i Balcani, è l'Asia. Arrestatu una prima volta, versu l'annu 61, hè assoltu ma, sei anni dopu, à l'epica di Nerone, hè cundannatu è scapatu.
Etimolugia : da u lat. "paulus" (chjucu).
Casate : Paolacci, Paoletti, Paoli, Paolini, Poletti, Poli, Polini... è d'altre cumposte.
In Corsica, in u 1881, Poli venia à u 9èsimu rangu di e casate, è Paoli à u 10èsimu. Inseme serebbinu à u primu rangu cù 11,7 nantu à mille, allora chì a casata a più sparta, Casanova, riprisenta 8,5 per mille.
Nomi : Paavo, Pablito, Pablo, Pachata, Pachoukha, Paola, Paoli, Paolina, Paolino, Paolo, Paul, Paula, Paulat, Paule, Päule, Pauletta, Paulette, Paulien, Paulienne, Paulille, Paulin, Paulina, Pauline, Paulino, Paulinu, Paulinus, Paulita, Paulot, Pauls, Paulu, Pauly, Pauw, Pauwel, Pauwels, Pavel, Pavla, Pavlia, Pavlik, Pavlina, Pavline, Pavlinka, Pavlounia, Pawel, Pawl, Pèl, Pleins, Pol, Polu, Poul, Poulus.
In Corsica, in u 1881, Paulu venia à u sestu rangu di i nomi maschili, dopu à Ghjuvanni, Antone, Francescu, Petru è Ghjiseppu. Era quellu di 40 omi nantu à 1000.